เอตฺถ ปฏิคฺคหิตภาวํ อวิชหนฺตเมว สนฺนิธิํ ชเนตีติ ธมฺมสิริตฺเถโร, ตํ ‘‘ปฏิคฺคณฺหาติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติ ปาฬิยา วิรุชฺฌติฯ กปาเลน ปีโต ปน สฺเนโห อพฺโพหาริโกฯ กิญฺจาปิ อุณฺเห โอตาเปนฺตสฺส ปคฺฆรติ, ตถาปิ ‘‘เภสชฺชสิกฺขาปเท วิยา’’ติ วุตฺตํฯ อิตรถา กปาเลน ปีตา สปฺปิอาทโยปิ สตฺตาหาติกฺกเม อาปตฺติํ ชเนยฺยุนฺติฯ สยํ ปฏิคฺคเหตฺวาติ อิธาปิ ปุพฺเพ วุตฺตวิธิเยวฯ ทุทฺโธตปตฺตกถาปิ เอเตน สเมติ วิย ฯ อาหารตฺถายาติ กาเลปิ ลพฺภติฯ ปกติอามิเสติ กปฺปิยามิเสฯ สามิเสน มุเขน อชฺโฌหรโต ทฺเวติ ‘‘หิยฺโย ปฏิคฺคหิตยามกาลิกํ อชฺช ปุเรภตฺตํ สามิเสน มุเขน อชฺโฌหรโต ทฺเว ปาจิตฺติยานี’’ติ ลิขิตํฯ อชฺช ปฏิคฺคหิตํ ยาวกาลิกมฺปิ หิ ยามาติกฺกนฺตปานเกน สํสฏฺฐํ สนฺนิธิํ กโรติฯ อกปฺปิยมํเสสุ มนุสฺสมํเส ถุลฺลจฺจยํ, เสสมํเส ทุกฺกฏญฺจ วฑฺฒติฯ

[255] สตฺตาหกาลิกํ ยาวชีวิกํ อาหารตฺถายาติ กาเลปิ ทุกฺกฏเมว สนฺนิธิํ อนาปชฺชนโตติ เกจิฯ ตทหุ ปฏิคฺคหิตํ ตทหุ ปุเรภตฺตํ วฏฺฏตีติ เจ? น, ปาฬิยมฺปิ อฏฺฐกถายมฺปิ วิเสสสฺส นตฺถิตายฯ เภสชฺชสิกฺขาปเท ปุเรภตฺตํ ยถาสุขํ ปริภุญฺชนํ วุตฺตนฺติ เจ? อาหาเร สปฺปิอาทิ สงฺคหํ ยาติ, เตน ตคฺคติกวเสน วุตฺตํ, น เภสชฺชวเสน วุตฺตนฺติ อุปติสฺโสฯ

สนฺนิธิการกสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. ปณีตโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา

[259] อกปฺปิยสปฺปินาติ เยสํ มํสํ น กปฺปติ, เตสํ สปฺปินาฯ ‘‘วสาเตลญฺหิ ฐเปตฺวา อกปฺปิยสปฺปิ นาม นตฺถี’’ติ ลิขิตํฯ วิสงฺเกตนฺติ เอตฺถ ‘‘สูโปทนวิญฺญตฺติปิ น โหตี’’ติ วุตฺตํฯ กายิกานีติ กาเยน อาปชฺชิตพฺพานิฯ

[261] มหานามสิกฺขาปเทน กาเรตพฺโพติ สงฺฆวเสน ปวาริเต เภสชฺชตฺถาย สปฺปิอาทิปญฺจกํ วิญฺญาเปติ เจ, ตตฺถ ‘‘น เภสชฺเชน กรณีเยน เภสชฺช’’นฺติ เอตฺถ สงฺคหํ คจฺฉติ, ตสฺมา ‘‘เตน ปาจิตฺติย’’นฺติ วุตฺตํฯ ปาฬิมุตฺตเกสุ ‘‘ภิกฺขุนีนมฺปิ ทุกฺกฏ’’นฺติ ลิขิตํฯ

ปณีตโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. ทนฺตโปนสิกฺขาปทวณฺณนา

[264-5] มุขทฺวารนฺติ กณฺฐนาฬิฯ อุจฺจารณมตฺตนฺติ อุกฺขิปิตพฺพมตฺตกํฯ กสฏํ ฉฑฺเฑตฺวาติ สมุทาจารวเสน, อฉฑฺฑิเตปิ ‘‘วฏฺฏตี’’ติ วุตฺตํฯ หตฺถปาสาติกฺกมนฺติ ทายกสฺสฯ ภิกฺขุสฺส เทตีติ อญฺญสฺส ภิกฺขุสฺสฯ กญฺชิกนฺติ ยํ กิญฺจิ ทฺรวํฯ ปตฺโต ปฏิคฺคเหตพฺโพติ ภูมิยํ ฐปิเต อภิหาราภาวโตฯ ‘‘ยถา ปฐมตรํ ปติตเถเว โทโส นตฺถิ, ตถา อากิริตฺวา อปเนนฺตานํ ปติตเถเวปิ อภิหฏตฺตา เนวตฺถิ โทโส’’ติ ลิขิตํฯ จรุเกนาติ ขุทฺทกปิณฺเฑนฯ ชาครนฺตสฺสปีติ ‘‘อปิ-สทฺเทน สุตฺตสฺสปี’’ติ ลิขิตํฯ เกจีติ อภยคิริวาสิโนฯ เตหิ กายสํสคฺเค กายปฏิพทฺเธนาปิ ตปฺปฏิพทฺเธนาปิ ถุลฺลจฺจยาปตฺติ ทสฺสิตา เอวาติ อตฺโถฯ กายปฏิพทฺธปฏิพทฺเธนาติ วจนมตฺตเมเวตํฯ ‘‘สตฺถเกนาติ ปฏิคฺคหิตเกนา’’ติ ลิขิตํ, ตํ ทุลฺลิขิตํ สติปิ มเล ปุน ปฏิคฺคเหตพฺพกิจฺจาภาวโตฯ เกสญฺจิ อตฺถายาติ อนุปสมฺปนฺนานํ อตฺถายฯ ‘‘สามเณรสฺส หตฺถํ ผุฏฺฐมตฺตเมว ตํ ปริจฺจตฺต’’นฺติ ลิขิตํฯ

ปฏิคฺคหณุปคภารํ นาม มชฺฌิมปุริเสน อุกฺขิปิตพฺพกํฯ มูลปฏิคฺคหณเมว วฏฺฏตีติ เอตฺถ ‘‘มจฺฉิกวารณตฺถนฺติ วุตฺตตฺตา ‘อภุญฺชนตฺถายาปิ ปฏิคฺคเหตฺวา คหิเต วฏฺฏตี’’’ติ เย วทนฺติ, เต วตฺตพฺพา ‘‘สีสมกฺขนเตลํ ปฏิคฺคเหตฺวา ‘อิทํ สีสมกฺขน’นฺติ อนาโภเคเนว สตฺตาหํ อติกฺกาเมนฺตสฺส กิํ นิสฺสคฺคิยํ ภเวยฺยา’’ติอาทิ, สุตฺตาธิปฺปาโย ปน เอวํ คเหตพฺโพ ‘‘มจฺฉิกวารณตฺถํ พีชนฺตสฺส ตสฺมิํ ลคฺครชาทิมฺหิ ปตฺเต ปติเต สุขํ ปริภุญฺชิตุํ สกฺกา’ติ สญฺญาย ปุพฺเพ ปฏิคฺคหิตพฺพ’’นฺติ วุตฺตํฯ ปริวตฺตนกถายํ ‘‘อมฺหากํ ตณฺฑุเลสุ ขีเณสุ เอเตหิ อมฺหากํ หตฺถคเตหิ สามเณรสนฺตเกหิปิ สกฺกา ปติฏฺฐเปตุ’นฺติ ภิกฺขูนํ จิตฺตุปฺปาโท เจ สมฺภวติ, ‘ปริวตฺตนํ สาตฺถก’นฺติ อุปติสฺสตฺเถโร’’ติ วุตฺตํฯ